Συλλογές
Τίτλος Καινοτόμες εφαρμογές Blockchain: ευφυή συμβόλαια και αρχικές προσφορές νομισμάτων
Δημιουργός Ταμπακάκης, Θρασύβουλος
Συντελεστής Γιαγλής, Γεώργιος
Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων
Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τμήμα Μάρκετινγκ και Επικοινωνίας
Τύπος Text
Φυσική περιγραφή 140σ.
Γλώσσα el
Περίληψη Είναι γεγονός πως τα τελευταία χρόνια το ενδιαφέρον για την ανάπτυξη καινοτόμου και βιώσιμης επιχειρηματικής δραστηριότητας αυξάνεται με ραγδαίους ρυθμούς100. Εντός αυτού του αναδυόμενου οικοσυστήματος, το οποίο χαρακτηρίζεται από τον υψηλό βαθμό χρήσης τεχνολογίας και καινοτομίας, ορισμένα αντιπροσωπευτικά παραδείγματα αποτελούν οι ψηφιακές εταιρείες τουρισμού, τα νέα ψηφιακά επιχειρηματικά μοντέλα στον κλάδο των ασφαλειών, τα on-line φαρμακεία, τα ηλεκτρονικά καταστήματα ένδυσης, οι ψηφιακές υπηρεσίες διακίνησης φαγητού και FMCG προϊόντων (Fast Moving Consumer Goods), οι on-line πλατφόρμες δημοπρασιών και οι ηλεκτρονικές υπηρεσίες έξυπνης μετακίνησης. Επιπροσθέτως, καταγράφονται προσφάτως σημαντικές προοπτικές και στον τομέα των υπηρεσιών χρηματοοικονομικής τεχνολογίας (FinTech)101. Οι διάφορες επιχειρηματικές προσπάθειες αλλά και η εντατική έρευνα που συνεχίζει να διεξάγεται διεθνώς, έχει ήδη οδηγήσει στη δημιουργία πρωτοποριακών προϊόντων και υπηρεσιών που εκτείνονται πλέον πέρα του "παραδοσιακού" τραπεζικού κλάδου. Ενδεικτικά παραδείγματα στην περίπτωση αυτή αποτελούν οι εφαρμογές ψηφιακών πορτοφολιών για φορητές συσκευές καθώς και οι υπηρεσίες ηλεκτρονικών τιμολογήσεων. Ίσως, λοιπόν, δε θα ήταν υπερβολή να αναφέρουμε πως κανένας κλάδος δεν αναμένεται να μείνει ανεπηρέαστος από τις επερχόμενες τεχνολογικές εξελίξεις, η στενή παρακολούθηση των οποίων καθίσταται ζωτικής σημασίας για τις επιχειρήσεις που φιλοδοξούν να επιβιώσουν στο νέο περιβάλλον που διαμορφώνεται. Εκτός όμως από τα παραπάνω, την τελευταία δεκαετία ένας νέος όρος έκανε την εμφάνισή του προερχόμενος από τον κλάδο της ψηφιακής τεχνολογίας: το "ψηφιακό νόμισμα" ή "κρυπτονόμισμα". Αρχής γενομένης με το πολυσυζητημένο Bitcoin, το οποίο παρουσιάστηκε για πρώτη φορά, τυχαία ή όχι, την ίδια χρονιά με την κατάρρευση της Lehman Brothers στις ΗΠΑ (2008), σήμερα υπάρχει μια πληθώρα ψηφιακών νομισμάτων οι ισοτιμίες των οποίων διαπραγματεύονται καθημερινά στα διάφορα ψηφιακά ανταλλακτήρια ανά τον κόσμο. Αν και οι διαφορές μεταξύ τους μπορεί να ποικίλλουν, σχεδόν όλα τα νομίσματα μοιράζονται ένα κοινό χαρακτηριστικό: τη δυνατότητα διεκπεραίωσης απευθείας συναλλαγών, σε παγκόσμιο επίπεδο, χωρίς την ανάγκη παρουσίας έμπιστων τρίτων μερών (π.χ. τραπεζικά ιδρύματα). Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί ότι το Νοέμβριο 2017 η συνολική κεφαλαιοποίηση όλων των κρυπτονομισμάτων ξεπέρασε για πρώτη φορά στην ιστορία τα $200.000.000.000 USD97, ενώ για ορισμένα από αυτά υποστηρίζεται επιπλέον η απευθείας μετατροπή τους σε παραστατικό χρήμα (fiat money). Ωστόσο, οι καινοτόμες εφαρμογές που συνεχίζουν να κάνουν την εμφάνισή τους δεν περιορίζονται μόνο στα κρυπτονομίσματα. Η δυναμική αυτή υποστηρίζεται επιπλέον από το μοντέλο των "Ευφυών" ή "Έξυπνων" "Συμβολαίων" (Smart Contracts). Σύμφωνα με τον αντίστοιχο ορισμό, ένα Ευφυές Συμβόλαιο είναι ένα σύνολο υποσχέσεων, διατυπωμένων σε ψηφιακή μορφή, οι οποίες συνοδεύονται από συγκεκριμένα πρωτόκολλα βάσει των οποίων τα εμπλεκόμενη μέρη καλούνται να εκπληρώσουν τις υποσχέσεις αυτές. Αν και η παραπάνω ιδέα δημοσιοποιήθηκε για πρώτη φορά αρκετά χρόνια νωρίτερα από την εμφάνιση του Bitcoin, το παγκόσμιο ενδιαφέρον για τα Ευφυή Συμβόλαια αναθερμάνθηκε εκ νέου με την εμφάνιση της τεχνολογίας blockchain. Εντός αυτού του νέου πλαισίου που συνεχίζει να τελεί υπό διαμόρφωση, αναδύθηκε επίσης τα τελευταία χρόνια ένα νέο μοντέλο άντλησης χρηματοδότησης για τις επιχειρήσεις τεχνολογίας, με την ονομασία "Αρχικές Προσφορές Νομισμάτων" (Initial Coin Offerings - ICOs). Επί της ουσίας, οι τελευταίες βασίζονται στην αξιοποίηση του εκάστοτε κρυπτονομίσματος που δημιουργείται και αναμένονται να έχουν σημαντική επίδραση στον τρόπο συγκέντρωσης κεφαλαίων προκειμένου να τεθεί σε εφαρμογή μια πρωτοποριακή επιχειρηματική ιδέα. Ως ένα αντιπροσωπευτικό παράδειγμα τέτοιου εγχειρήματος αναφέρεται η περίπτωση του Filecoin98, οι δημιουργοί του οποίου κατάφεραν να αντλήσουν, μέσω διαδικασίας ICO, $257.000.000 USD σε μόλις 28 ημέρες (10 Αυγούστου – 7 Σεπτεμβρίου 2017) 99. Το ποσό αυτό μεταφράζεται αυτομάτως σε μεσοσταθμική εισροή κεφαλαίων που ξεπερνά τα $9.000.000 USD ανά ημέρα. Οι Αρχικές Προσφορές Νομισμάτων μαζί τα Ευφυή Συμβόλαια, στα οποία βασίζεται η αρχιτεκτονική πολλών εξ αυτών, αποτελούν τον πυρήνα της παρούσας διατριβής. Δεδομένης της καινοτόμου φύσης τωνπαραπάνω, της πολυπλοκότητας των μηχανισμών και των σύνθετων συνοδευτικών όρων, η προσέγγιση που επιλέχθηκε βασίζεται στη σταδιακή δόμηση των σχετικών πληροφοριών προκειμένου η παρουσίαση να είναι όσο το δυνατόν περισσότερο εύληπτη στον αναγνώστη. Στο Κεφάλαιο 1 εξετάζεται αρχικά η τεχνολογία του "μπλοκ δεδομένων" ή “blockchain” η οποία και αποτελεί το θεμέλιο λίθο των προαναφερθέντων. Το blockchain είναι ουσιαστικά η αρχιτεκτονική που καθιστά δυνατή τη λειτουργία του Bitcoin και η οποία παρέμεινε για αρκετό διάστημα στο παρασκήνιο πριν αρχίσουν τα γίνονται αντιληπτές οι ποικίλες δυνατότητες αξιοποίησής της. Πολλοί, μάλιστα, θεωρούν σήμερα ότι το blockchain αναμένεται να πρωταγωνιστήσει στην επόμενη ψηφιακή επανάσταση, το μέγεθος της οποίας μπορεί να συγκριθεί μόνο με τις δραστικές αλλαγές που έφερε η εμφάνιση του Διαδικτύου τη δεκαετία του 1990. Οι εφαρμογές που δύνανται να υποστηρίζονται από την εν λόγω τεχνολογία φαντάζουν απεριόριστες, ενώ στο μέλλον ίσως να μην απαιτούνται ιδιαίτερες τεχνικές γνώσεις για την πλήρη αξιοποίηση της δύναμής της. Πιο συγκεκριμένα, το ενδιαφέρον αναμένεται να επικεντρωθεί στο τελικό αποτέλεσμα, στο τι δηλαδή μπορεί να υλοποιήσει κανείς μέσου αυτού του ψηφιακού εργαλείου. Θα μπορούσαμε, ίσως, να παρομοιάσουμε το blockchain με το ≪ποντίκι≫ που χρησιμοποιούμε σήμερα στους προσωπικούς μας υπολογιστές: όλοι γνωρίζουμε πώς να το χρησιμοποιούμε στην καθημερινότητά μας, χωρίς όμως στην πραγματικότητα να ενδιαφερόμαστε για τον κώδικα που εκτελείται στο παρασκήνιο προκειμένου να μετακινείται ο κέρσορας στην οθόνη. Όπως προαναφέρθηκε, εκτός από τα ψηφιακά νομίσματα, το blockchain βρίσκει εφαρμογή και σε άλλες κατηγορίες όπως είναι τα Ευφυή Συμβόλαια, η δημιουργία ψηφιακών καθολικών (digital ledgers) και η ενίσχυση της ασφάλειας του δικτύου. Τα Ευφυή Συμβόλαια ειδικότερα, αναλύονται περαιτέρω στο Κεφαλαίο 2. Πιο συγκεκριμένα, γίνεται προσπάθεια ανάλυσης του ορισμού τους, καθώς και παράθεσης ορισμένων πρακτικών εφαρμογών τους μέσα από αντιπροσωπευτικά παραδείγματα. Η κατεξοχήν πλατφόρμα υλοποίησης λειτουργιών Ευφυών Συμβολαίων δεν είναι σήμερα άλλη από το Ethereum, το οποίο και παρουσιάζεται στο Κεφάλαιο 3. Εκκινώντας από μια σύντομη ιστορική αναδρομή και προχωρώντας με μεγαλύτερη λεπτομέρεια στην αρχιτεκτονική, στον τρόπο διενέργειας συναλλαγών και στα ψηφιακά ανταλλακτήρια, στόχος του Κεφαλαίου είναι η γνωριμία με την εν λόγω πλατφόρμα και η ανάδειξη της δυνατότητας που εκείνη προσφέρει αναφορικά με τη δημιουργία αποκεντρωμένων εφαρμογών (Decentralized Apps – DApps). Οι τελευταίες δύνανται να καλύπτουν διάφορες κατηγορίες όπως, για παράδειγμα, ανάλυση και πρόβλεψη αγορών (prediction markets), διασκέδαση/παιχνίδια (gaming), υπηρεσίες αποθήκευσης δεδομένων (storage), διαχείριση περιουσιακών στοιχείων (asset management) κ.α. Όπως συμβαίνει όμως με κάθε νεοφυής επιχείρηση, μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι εμπνευστές των παραπάνω επιχειρηματικών ιδεών είναι η άντληση χρηματοδότησης. Μια εναλλακτική απάντηση στο ζήτημα αυτό μπορούν να αποτελέσουν οι "Αρχικές Προσφορές Νομισμάτων" (ICOs) οι οποίες και αναλύονται διεξοδικά στο Κεφάλαιο 4. Μέσα από την παράθεση συγκεκριμένων παραδειγμάτων και την αντιπαραβολή των χαρακτηριστικών του νέου μοντέλου με εκείνο των "παραδοσιακών", "Αρχικών Δημόσιων Προσφορών" (Initial Public Offerings – IPOs), επιχειρείται η σύνθεση μιας ολοκληρωμένης εικόνας του καινοτόμου ψηφιακού χρηματοοικονομικού εργαλείου. Εξάλλου, οι πληροφορίες εμπλουτίζονται περαιτέρω με στοιχεία που αφορούν την επισκόπηση του οικοσυστήματος, τη διαδικασία συμμετοχής, συμβουλές επιτυχίας αλλά και την ίδια την υλοποίηση. Στο σημείο αυτό αξίζει να προστεθεί πως υπάρχουν σήμερα εταιρείες που παρέχουν στους υποψήφιους πελάτες τους λειτουργίες ICO με τη μορφή υπηρεσίας (ICO as a Service). Στα πλαίσια της παρούσας διατριβής διενεργήθηκε διαδικτυακή έρευνα προκειμένου να εντοπιστούν ορισμένες από αυτές, να δημιουργηθεί το προφίλ τους και να συγκριθούν τελικώς τα επιμέρους χαρακτηριστικά τους. Ολοκληρώνοντας, από την ανάλυση δε θα μπορούσε να απουσιάζει αναφορά στο υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο, τους προβληματισμούς και κινδύνους, καθώς και αντιπροσωπευτικά ευρήματα πρόσφατης δημοσκοπικής έρευνας με τις απόψεις που διαμορφώνονται στη διεθνή κοινότητα σχετικά με τις ICOs. Αντί επιλόγου, στο Κεφάλαιο 5 πραγματοποιείται μια σύνοψη αναφορικά με την επιχειρηματικότητα και την τεχνολογία blockchain γενικότερα. Έχοντας στο επίκεντρο μια κατάλληλα διαμορφωμένη ανάλυση SWOT, γίνεται λόγος για τους τρόπους με τους οποίους θα μπορούσε να προετοιμαστεί κατάλληλα ηεπιχείρηση στο νέο ψηφιακό περιβάλλον που διαμορφώνεται. Επιπροσθέτως, το κείμενο εμπλουτίζεται με αναφορές τόσο στην τρέχουσα κατάσταση όσο και σε μελλοντικές εκτιμήσεις που σχετίζονται με την επιχειρηματική αξία του blockchain. Κλείνοντας, πρωταγωνιστικό ρόλο στη διαμόρφωση της στρατηγικής των παραπάνω επιχειρήσεων αναμένεται να παίξουν οι Διευθυντές Πληροφοριακών Συστημάτων (Chief Information Officers), οι οποίοι και καλούνται να βρίσκονται σε συνεχή επαγρύπνηση προκειμένου να παρακολουθούν επαρκώς τα τεκταινόμενα. Προς την κατεύθυνση αυτή παρατίθενται, επίσης, ορισμένες ενδεικτικές προτάσεις και συμβουλές με κύριους αποδέκτες τους τελευταίους. Σε ό,τι αφορά τη σύνταξη της παρούσας διατριβής και με δεδομένη την καινοτόμο φύση του αντικειμένου, σημειώνεται ότι η διαθεσιμότητα ποιοτικής διεθνούς βιβλιογραφίας ήταν εξαιρετικά περιορισμένη έως και ανύπαρκτη για ορισμένα, περισσότερο εξειδικευμένα θέματα. Ως εκ τούτου, η πλειοψηφία των πληροφοριών συγκεντρώθηκε κατόπιν εντατικής και επίμονης έρευνας σε διάφορες διαδικτυακές πηγές, που απώτερο σκοπό είχε τον εντοπισμό έγκυρων και έγκαιρων δεδομένων. Εξάλλου, μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις αποτέλεσε και ο ρυθμός μεταβολής των εξελίξεων καθώς πολλά στοιχεία (π.χ. επιλεγμένα παραδείγματα, κεφαλαιοποιήσεις, ισοτιμίες κ.λπ.) χρειάστηκε να αναθεωρηθούν αρκετές φορές. Ωστόσο, υπήρξε μέριμνα προκειμένου το τελικό περιεχόμενο να είναι όσο το δυνατόν καλύτερα ενημερωμένο. Για τον ίδιο λόγο, άλλωστε, η πλειονότητα των πηγών τοποθετείται χρονικά από το δεύτερο μισό του έτους 2016 και έπειτα. Επιπροσθέτως, σημαντικό στοιχείο αλλά και πηγή έμπνευσης για το συγγραφέα αποτέλεσαν οι συμμετοχές στις ανοικτές συναντήσεις της ελληνικής κοινότητας τεχνολογιών Bitcoin και Blockchain (Meetups) που έλαβαν χώρα τον Ιούνιο και Οκτώβριο 2017, στα γραφεία των Microsoft Hellas (Λεωφ. Κηφισίας 221, Μαρούσι) και Orange Grove (Βασιλέως Κωνσταντίνου 5, Αθήνα) αντίστοιχα. Αναφορικά με τα ερευνητικά στοιχεία που παρουσιάζονται, διευκρινίζεται ότι προέρχονται από τη διεθνή κοινότητα και αναγνωρισμένες εταιρείες του χώρου. Η συγκέντρωση πρωτογενών δεδομένων δεν προτιμήθηκε στην παρούσα φάση, λόγω του περιορισμένου βαθμού ενημέρωσης του ευρέως κοινού σχετικά με την επιλεγμένη θεματολογία. Είναι βέβαιο πως το οικοσύστημα του blockchain θα συνεχίσει να διανύει μια περίοδο έντονων ζυμώσεων, με τα επιμέρους δεδομένα να μεταβάλλονται διαρκώς. Στόχος της εν λόγω εργασίας είναι να παρουσιάσει μια περιεκτική επισκόπηση της τεχνολογίας και των καινοτόμων εφαρμογών της, εστιάζοντας στα Ευφυή Συμβόλαια και στις Αρχικές Προσφορές Νομισμάτων. Εντός αυτού του πλαισίου, καταβλήθηκε σημαντική προσπάθεια προκειμένου η παρούσα να αποτελέσει ταυτόχρονα ένα ουσιαστικό και αξιόπιστο "φωτογραφικό στιγμιότυπο" του "κρυπτοοικονομικού" περιβάλλοντος που είχε διαμορφωθεί κατά την περίοδο συγγραφής της.
Λέξη κλειδί Αλυσίδα μπλοκ δεδομένων
Ευφυή συμβόλαια
Αρχικές προσφορές νομισμάτων
Blockchain
Smart contracts
Ethereum
Initial coin offerings
Ημερομηνία 30-11-2017
Άδεια χρήσης https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/