| Περίληψη : | Pervasive Information Systems constitute an emerging class in the information systems realm motivated by the pervasive (or ubiquitous) computing paradigm. Pervasive computing promises a technological shift away from the desktop computing paradigm towards more ubiquitous forms of computation presence and use. According to Weiser, who envisioned this computing evolution back in 1991, people and environments will be augmented with computational resources that will provide information and services when and where desired in the most acceptable, easy and pleasant way, like a walk in the woods. Today, we observe that this vision gradually becomes a reality through a multitude of pervasive applications taking their position in various real life settings. Nevertheless, the urgency to rush an individual’s world with the latest and greatest pervasive technology must be tempered with an understanding of whether the technology serves appropriately his needs. In other words, this technological shift raises issues regarding the acceptance of pervasive information systems and hence their success. Picking up on this, the work presented in this thesis follows an approach with the aim to correlate pervasive information systems with technology acceptance theories seeking to comprehend the factors that influence the acceptance of these systems. This research effort is further reinforced by the lack of comprehensive inquiries on the phenomenon on behalf of the research community. In fact our, limited, knowledge of pervasive systems acceptance has been garnered through exploratory studies causing this area to lack of evaluation methodologies and metrics (Scholtz and Consolvo 2004). On the contrary, this dissertation aims at building a basis of empirical knowledge with the goal of identifying how the novelty of pervasive information systems, named as pervasiveness, augments the capabilities of technology acceptance theories to predict the acceptance of pervasive systems. To structure the inquiry, a multi-method research strategy is designed and implemented including mostly quantitative research methods. Our research design is backed up by the construct development methodology, which allows us to define and construct an instrument for measuring pervasiveness, and the relevant research literature on technology acceptance, which allows us to formulate the evaluation framework consisting of both acceptance and pervasiveness factors. Starting from the latter objective, an extended literature review revealed to us the modus operandi of technology acceptance theories, the several categories of factors employed in relevant studies along with the limitations existing and the research directions proposed towards more comprehensive models. Aligning the need of the research community to extend technology acceptance theories in that way to acknowledge technology characteristics and our objective to subsume pervasiveness into these theories we formulate our research framework (depicted in Figure 1), which will be rephrased into the research model in a later stage of this study. Knowing how to approach the inquiry of pervasive information systems acceptance we lack of an instrument that appropriately measures the notion of pervasiveness. Considering that our knowledge is limited regarding the pervasiveness factor, and how to measure it, we refer to construct development methodology which consists of sequential steps towards the production of a robust instrument. These steps include initially a thorough literature review for specifying the conceptual domain of pervasiveness. Through this process we defined pervasiveness as the “extent to which an IS consists of interconnected technological artifacts, diffused in their surrounding environment, working together to ubiquitously supports user tasks and objectives in a context aware manner”. Further on we distinguished three founding technological dimensions of pervasiveness, namely ubiquity, diffusion and context awareness and provided statements characterizing them (depicted in Table 1). Based upon the results of the first phase of construct development and particularly the statements of ubiquity, diffusion and context awareness we proceed to the operationalization of these concepts, i.e. the instrument construction phase. During this phase, each statement in the domain is converted into several items in the instrument resulting in the generation of items from and for all the statements that tap each dimension of pervasiveness. Preliminary items are generated following quality criteria, such as length, clarity, and reading efficiency and phrasing according to the selected format of measurement, which in our case is the Likert scale. Successively, the initial instrument of pervasiveness is reviewed by experts in the area for its content validity, that is whether it measures the content of pervasiveness (Straub et al.2004). In doing so, a pre-test, initially, and an expert survey, subsequentially, were held. The pre-test aim is to reveal deficiencies in the initial instrument regarding its format, content, understand ability, terminology, and ease and speed of completion. Responses from the pretestwere collected and adjustments made to the instrument based on the feedback of the respondents. The updated instrument is used next in the expert survey which has the objective to assess each item regarding its relevancy with the concept intended to measure. Experts on pervasive computing (119 in number) were approached from whom 39 responded (a satisfactory response rate of 32%), while 33 answers were ultimately usable after removing incomplete questionnaires. The gathered data were analyzed using the content validity ratio technique (Lawshe 1975) and provided feedback on which items are content valid, i.e. which items are retained or rejected from the instrument. Furthermore, experts’ comments accentuated the shortcoming of using the word diffusion, for one of pervasiveness’ dimensions, as the same word is used for the adoption of information systems and proposed the use of unobtrusiveness as the alternative (a proposition that we adopted). Table 2summarizes the resultant instrument. Moving forward towards the last phase of construct development we aimed in empirically validating the under development construct and to provide, as a result, a valid scale for pervasiveness. Empirical validation is succeeded by two studies, an exploratory and a confirmatory. The exploratory study has the objective to empirically validate the instrument of pervasiveness considering its construct validity and reliability. For this purpose a survey was conducted where 141 participants were asked to fill in a questionnaire comprised by items from the pervasiveness instrument. The participants’ responses were based on the experience gained from a scenario walk through describing the use of a pervasive information system. Then, the gathered responses were analyzed using exploratory factor analysis (EFA)which provided empirical evidence on both construct validity and reliability. In particular, the EFA results further refined the instrument by deleting 12 more items resulting in an instrument of 18 items in total and provided evidence towards defining the structure of the seitems. The confirmatory study has the objective both to endorse the findings of the exploratory study and to further assess the pervasiveness scale. Particularly, through confirmatory factor analysis (CFA) the factors emerged from the exploratory study are tested again providing results over the discriminant and convergent validity, i.e. construct validity. In parallel, factor reliability through multiple measures is also computed. For gathering the empirical data needed for the confirmatory study, a field study was conducted where 128 participants were asked to use a pervasive information system designed and implemented for the purpose of this study and then fill in a questionnaire comprised by the 18 items from the pervasiveness instrument and items capturing a set of acceptance factors. Our findings from CFA and reliability analysis indicate that 16 items are retained and grouped under three distinct factors, as it was initially hypothesized in the conceptual definition of pervasiveness, namely ubiquity, unobtrusiveness and context awareness (see Table 3). Furthermore, construct validity and reliability points out that the specific items indeed measure the concept of pervasiveness, as initially defined. Nevertheless, CFA findings do not provide evidence regarding their causal relationships with the acceptance factors employed in the study. For this reason, a second round of analyses was held, through multiple regression analysis, to reveal the causal relationships of pervasiveness with dominant acceptance factors, or in statistical terms to validate the nomological network of pervasiveness. The relationships tested are depicted in the research model (Figure 2) which was based upon the research framework formulated earlier and operationalized by adopting robust and valid factors from the technology acceptance literature. Our findings revealed the relationships among the factors of pervasiveness and the acceptance factors. In particular, the three dimensions of pervasiveness were found to directly influence the cognitive and affective factors represented by performance expectancy, effort expectancy and perceived enjoyment. On the other hand, facilitating conditions, represented by perceived monetary value, was found to have very weak (or no) relationship with pervasiveness’ factors. Furthermore, very weak or insignificant effects were proved to exist between social factors(Social Influence and Personal Innovativeness) and pervasiveness factors, as correctly hypothesized. Figure 3 summarizes the aforementioned causal linkage of pervasiveness with acceptance factors, i.e. its nomological network. Moreover, we analyzed our data to investigate the mediating effects in our research model. As it has been hypothesized pervasiveness will influence indirectly the dependent variable(Intention) through mediating variables (Performance Expectancy, Effort Expectancy, Perceived Enjoyment and Perceived Monetary Value). Mediation analysis indicates partial support to this hypothesis as Ubiquity was found to be partially mediated by Performance Expectancy and Effort Expectancy, Unobtrusiveness was found to be fully mediated by Effort Expectancy and Perceived Enjoyment while Context Awareness failed to enter the mediation analysis as its correlation with Intention was not adequate. Figure 4 summarizes the indirect effects of pervasiveness on Intention, concluding this way its nomological network. Finally, we evaluated the overall research model by incorporating in the analysis all the variables. The results of multiple regression analysis indicate that Intention to use the pervasive system is predicted by Social Influence, Personal Innovativeness, Perceived Enjoyment, and Effort Expectancy. On the other hand Performance Expectancy and Perceived Monetary Value were found not to influence Intention. Moreover, Ubiquity has been found to influence directly Intention as a result of the partial mediation discussed earlier. Figure 5summarizes both the direct and indirect effects on Intention. Overall, this study offers three important insights that are of value to the research community. The first theoretical contribution of this research lies in outlining the important technological factors of pervasive information systems and in providing an instrument for robustly assessing them. Our research advances existing scholarly work on pervasive information systems by organizing current knowledge regarding the characteristics of this phenomenon under an instrument intended to provide valid quantitative data for further exploitation in technology acceptance studies. As such, our study paves the way for future endeavors within the same thematic area and informs researchers interested in pervasive information systems on their properties while at the same time it equips similar research essays with an instrument capable to enhance their knowledge on the acceptance of pervasive information systems. The second theoretical contribution of this research lies in the identification of the nomological network of pervasiveness. Our findings contribute to the body of literature concerning how pervasive information systems are perceived by its users and how these perceptions influence their intention to accept them. Pervasiveness’ factors were tested along with dominant technology acceptance factors, formulating a robust framework, an inquiry that supported the hypothesized causal relationships between pervasiveness and usage beliefs. In addition, the analysis moved a step forward towards correlating these causal effects with intention, revealing the hierarchy of causal effects that exist from pervasiveness to intention. Finally, it must be accentuated that our contribution is empirically validated, which was not until now the case in the existing research regarding the predicting factors of pervasive information systems acceptance. Last, the third theoretical contribution of this research effort refers to the practice of research. Research efforts towards explaining the interplay of technological characteristics and usage beliefs under the technology acceptance perspective will grow in numbers as the research community considers it imperative. It is our belief that this research contributes in this effort by producing and following a new research approach, backed up by the robust methodology of construct development. As with all research essays, our work have certain limitations that need to be mentioned. The first limitation directly relates to the specific systemic context within which the research has been carried out. The two systems that were utilized for the exploratory and confirmatory study restrain the generalizability of our findings by introducing a certain amount of bias to the resulting observations. Another limitation stems from the fact that the empirical data were collected through the means of snapshot instead of longitudinal research. Snapshot studies impact the investigation of causality among concepts of interest in that relationships are inferred rather than proven. A third limitation is imposed due to sample particularities and characteristics. These limitations cast a certain amount of ambiguity regarding the extent to which our findings are generalizable and transferable to other pervasive information systems and contexts of use. Nevertheless, they open further research opportunities to a plethora of directions, either methodological or theoretical, that could help overcome the deficiencies of the current study. This research implies a plethora of different research directions, targeting either its theoretical anchors or its methodological framing, and as such, it is hoped that it will stimulate supplementary theory and research. First, it would be stimulating to replicate the study with different pervasive systems. This approach would provide the opportunity to explore the effect of system-specific particularities and contextual conditions on the acceptance of pervasive information systems. Second, it would be interesting to adopt an alternative methodological approach to the one followed in this study to investigate the same research questions regarding the acceptance of pervasive information systems. Longitudinal studies or experimental approaches could extrapolate interesting results and weaken that way the effect of common methods bias in the findings and conclusions of this study. Finally, a third direction for future research could involve elaborating on the inherent characteristics of pervasiveness by pointing the theoretical scope to alternative research contexts, such as usability studies or design inquiries.
Τα Διάχυτα Πληροφοριακά Συστήματα (Pervasive Information Systems) αποτελούν μια ανερχόμενη τάξη πληροφοριακών συστημάτων η οποία βασίζεται και προωθείτε από το παράδειγμα του διάχυτου υπολογίζειν (pervasive or ubiquitous computing). Η ιδέα της διάχυτης τεχνολογίας υπόσχεται τη τεχνολογική μετάβαση από το παράδειγμα χρήσης σταθερού υπολογιστή σε μορφές τεχνολογίας οι οποίες θα είναι πανταχού παρούσες και διαθέσιμες για χρήση. Σύμφωνα με τον Weiser, ο οποίος οραματίστηκε τη συγκεκριμένη τεχνολογική εξέλιξη το 1991, οι άνθρωποι και το περιβάλλον (χρήσης) θα επαυξηθούν με τεχνολογικούς πόρους οι οποίοι θα παρέχουν πληροφορίες και υπηρεσίες όπου και όταν απαιτηθεί με τον πλέον αποδεκτό, εύκολο και ευχάριστο τρόπο, σαν «μια βόλτα στο δάσος». Σήμερα παρατηρούμε το όραμα σταδιακά να γίνεται πραγματικότητα με μια σειρά από διάχυτες τεχνολογίες να βρίσκουν θέση στη καθημερινή μας ζωή. Πάραυτα, η βιασύνη που παρατηρείτε στην ένταξη των πιο σύγχρονων και καλύτερων διάχυτων συστημάτων στην καθημερινότητα μας πρέπει να κοντρολαριστεί από τη γνώση ότι όντως οι συγκεκριμένες τεχνολογίες εξυπηρετούν τις ανάγκες μας. Επομένως, η συγκεκριμένη τεχνολογική μετάβαση που βιώνουμε εγείρει ζήτημα αποδοχής και υιοθέτησης των συγκεκριμένων συστημάτων οπότε και επιτυχίας και επιβίωσής τους. Βασιζόμενη σε αυτό, η παρούσα ερευνητική εργασία ακολουθεί μια προσέγγιση που στοχεύει στη συσχέτιση των διάχυτων πληροφοριακών συστημάτων και των θεωριών αποδοχής τεχνολογίας επιδιώκοντας να κατανοήσει τους παράγοντες που επηρεάζουν την αποδοχή αυτών των συστημάτων. Η σημασία αυτής της προσπάθειας ενισχύεται ακόμα περισσότερο από την έλλειψη παρόμοιων ερευνών του φαινομένου εκ μέρους της ερευνητικής κοινότητας. Πιο συγκεκριμένα, η γνώση την οποία κατέχουμε για την αποδοχή των διάχυτων πληροφοριακών συστημάτων προέρχεται από διερευνητικές προσπάθειες οι οποίες άναρχα και χωρίς σαφή μεθοδολογικό προσδιορισμό καταλήγουν σε αποτελέσματα μη γενικεύσιμα και οδηγούν το χώρο σε έλλειψη κοινών μεθόδων και μετρικών (Scholtz and Consolvo 2004). Αντίθετα, η παρούσα διατριβή στοχεύει να μελετήσει την αποδοχή των διάχυτων πληροφοριακών συστημάτων βασιζόμενη στις θεωρίες αποδοχής τεχνολογίας και με δομημένο τρόπο να εντάξει τη τεχνολογική καινοτομία τους (επονομαζόμενη ως διαχυτότητα) σε αυτές τις θεωρίες, με στόχο να παράξει εμπειρικά αποτελέσματα τα οποία να μπορούν να επαληθευτούν και να γενικευτούν. Για το σκοπό αυτό, η στρατηγική σχεδίασης και υλοποίησης της έρευνας βασίστηκε σε μια ποσοτική, κυρίως, μεθοδολογική προσέγγιση η οποία εμπεριέχει μια σειρά από μεθόδους. Ο ερευνητικός σχεδιασμός μας βασίστηκε στη μεθοδολογία ανάπτυξης παραγόντων (construct development methodology), ο οποίος μας επιτρέπει να προσδιορίσουμε και να κατασκευάσουμε τη κλίμακα μέτρησης της διαχυτότητας, και στη σχετική βιβλιογραφία των θεωριών αποδοχής τεχνολογίας, η οποία μας επιτρέπει να διατυπώσουμε το ερευνητικό πλαίσιο εργασίας το οποίο εμπεριέχει τόσο παράγοντες αποδοχής όσο και τον παράγοντα διαχυτότητα. Ξεκινώντας από το τελευταίο, μια εκτεταμένη έρευνα της βιβλιογραφίας των θεωριών και μελετών αποδοχής τεχνολογίας μας ανέδειξε τον τρόπο λειτουργίας των θεωριών αυτών, τις διαφορετικές κατηγορίες παραγόντων που χρησιμοποιούνται για το σκοπό αυτό, καθώς και τους περιορισμούς που υφίστανται και τις ερευνητικές διεξόδους που προτείνει ο χώρος για τη δημιουργία πιο ικανών μοντέλων αποδοχής. Ευθυγραμμίζοντας αυτή τη γνώση με το δικό μας ερευνητικό στόχο, την ένταξη του παράγοντα διαχυτότητας στις θεωρίες αποδοχής τεχνολογιών, προσδιορίσαμε και διατυπώσαμε το πλαίσιο αποδοχής διάχυτων πληροφοριακών συστημάτων που απεικονίζεται στην Εικόνα 1, το οποίο θα μεταφραστεί στο ερευνητικό μας μοντέλο στη συνέχεια της διατριβής. Συνεπώς, γνωρίζοντας πως εντάσσεται ο παράγοντας της διαχυτότητας στο μοντέλο αποδοχής, επόμενος στόχος αποτελεί ο προσδιορισμός αυτού του παράγοντα και η κατασκευή κατάλληλων μετρικών αυτού. Δεδομένου ότι η γνώση σχετικά με τον παράγοντα της διαχυτότητας είναι περιορισμένη, επομένως και ως προς τις μετρικές του, καταφεύγουμε στη μεθοδολογία κατασκευής παραγόντων, η οποία αποτελείται από μια σειρά βήματα που οδηγούν στη παραγωγή εύρωστων και έγκυρων κλιμάκων μέτρησης. Το πρώτο εξ’ αυτών των βημάτων απαιτεί βιβλιογραφική ανάλυση με σκοπό τον καθορισμό του θεωρητικού πεδίου ορισμού της διαχυτότητας. Μέσω αυτή της ανάλυσης ορίσαμε τη διαχυτότητα ως «το βαθμό στον οποίον ένα πληροφοριακό σύστημα αποτελείται από διασυνδεδεμένα τεχνολογικά αντικείμενα, διαχεόμενα στο περιβάλλον με πανταχού παρουσία και γνώση του πλαισίου χρήσης, τα οποία συνεργάζονται μεταξύ τους ώστε να εξυπηρετούν τις εργασίες και τους σκοπούς των χρηστών τους». Περαιτέρω, προσδιορίσαμε τρεις βασικές τεχνολογικές διαστάσεις της διαχυτότητας, οι οποίες είναι η πανταχού παρουσία (ubiquity), η διάχυση (diffusion) και η επίγνωση περιβάλλοντος (context awareness) καθώς και τις δηλώσεις που τις χαρακτηρίζουν (όπως παρουσιάζονται στον Πίνακα 1). Βασιζόμενοι στα αποτελέσματα της 1ης φάσης της κατασκευής του παράγοντα διαχυτότητας και πιο συγκεκριμένα στις δηλώσεις των τριών διαστάσεών της, προχωρήσαμε στη μετατροπή τους σε μετρικές. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, κάθε δήλωση της εκάστοτε διάστασης παράγει μια λίστα μετρικών ή ερωτήσεων που θα ενταχθούν στη κλίμακα μέτρησης. Η παραγωγή των ερωτήσεων βασίζεται επίσης σε ποιοτικά κριτήρια, όπως το μέγεθος της φράσης, η ακρίβεια του νοήματος, η αποφυγή χρησιμοποίησης πολλαπλών εννοιών σε μια ερώτηση, ο βαθμός κατανόησης του λεξιλογίου και η δόμηση της ερώτηση με βάση το πρότυπο μέτρησης που θα χρησιμοποιηθεί, το οποίο στην περίπτωσή μας είναι η κλίμακα Likert. Στη συνέχεια, η αρχική κλίμακα (δηλαδή το αρχικό ερωτηματολόγιο της διαχυτότητας) αξιολογείται από τους ειδικούς του χώρου σχετικά με την εγκυρότητα του περιεχομένου της (content validity), δηλαδή κατά πόσο μετρά το περιεχόμενο της διαχυτότητας. Προς αυτή την κατεύθυνση, διεξήχθησαν ένα προ-έλεγχος, αρχικά, και μια έρευνα ειδικών, στη συνέχεια. Ο στόχος του προ-ελέγχου είναι να αποκαλύψει τυχόν ελαττώματα του αρχικού ερωτηματολογίου σχετικά με τη δομή, το περιεχόμενο, την ικανότητα κατανόησης, την ορολογία και τη ταχύτητα και ευκολία συμπλήρωσής του. Οι απαντήσεις που συλλέχθηκαν από αυτό τον έλεγχο αναλύθηκαν και χρησιμοποιήθηκαν στην βελτίωση του ερωτηματολογίου. Στη συνέχεια η ανανεωμένη λίστα ερωτήσεων χρησιμοποιήθηκε στην έρευνα ειδικών με στόχο την αξιολόγηση της σχετικότητας κάθε ερώτησης με την έννοια που σκοπεύει να μετρήσει. Εκατόν δέκα εννιά ειδικοί στο χώρο των διάχυτων πληροφοριακών συστημάτων προσκλήθηκαν να συμμετάσχουν στην έρευνα, από τους οποίους 39 απάντησαν, εκ των οποίων 33 απαντήσεις τελικά χρησιμοποιήθηκαν μετά την αφαίρεση αυτών που εμπεριείχαν κενά. Οι απαντήσεις που συλλέχθηκαν, αναλύθηκαν χρησιμοποιώντας τη μέθοδο υπολογισμού της αναλογίας σχετικότητας περιεχομένου (Content Validity Ratio), όπως ορίζεται από τον Lawshe (1975), με αποτέλεσμα να αναδειχθούν οι ερωτήσεις που νοηματικά είναι έγκυρες. Οι νοηματικά έγκυρες ερωτήσεις παρέμειναν στο ερωτηματολόγιο ενώ οι νοηματικά αδύναμες ερωτήσεις απορρίφθηκαν. Επίσης, βασιζόμενοι στα σχόλια των ειδικών καταφύγαμε σε περαιτέρω αλλαγές και κυρίως στην αλλαγή ονομασίας της διάστασης διάχυσης (diffusion) καθώς ο συγκεκριμένος όρος χρησιμοποιείται στη βιβλιογραφία για την απόδοση της έννοιας της παροδική υιοθέτησης μια τεχνολογίας. Θέλοντας να αποφύγουμε λοιπόν τυχόν παρερμηνείες μετονομάσαμε τη συγκεκριμένη διάσταση σε διακριτικότητα (unobtrusiveness), όπως μας προτάθηκε από τους ειδικούς. Ο Πίνακας 2 συγκεντρώνει τη λίστα των ερωτήσεων όπως αυτή προκύπτει από την έρευνα εγκυρότητας περιεχομένου. Εξασφαλίζοντας την εγκυρότητα περιεχομένου των ερωτήσεων που μετρούν τη διαχυτότητα βαίνουμε στη τελευταία φάση της κατασκευής παραγόντων που στοχεύει σε περαιτέρω έλεγχους εγκυρότητας με χρήση εμπειρικών δεδομένων. Η εμπειρική επικύρωση επιτυγχάνεται μέσω δύο ερευνών, μια διερευνητική και μία επιβεβαιωτική. Η διερευνητική έρευνα έχει ως στόχο να ελέγξει την παραγοντική εγκυρότητα (construct validity) της διαχυτότητας καθώς και την αξιοπιστία των μετρικών της. Για το σκοπό αυτό, διεξήχθη μια έρευνα με 141 συμμετέχοντες χρησιμοποιώντας τη τεχνική διάσχισης σεναρίου (scenario walkthrough) κατά την οποία οι συμμετέχοντας αποκτούν εμπειρία χρήσης ενός διάχυτου συστήματος με τη χρήση σεναρίου. Στη συνέχεια, και με γνώμονα τις πεποιθήσεις τους για αυτό το σύστημα, τους ζητήθηκε να συμπληρώσουν ένα ερωτηματολόγιο το οποίο απαρτιζόταν από τις ερωτήσεις της διαχυτότητας. Οι απαντήσεις που συλλέχθηκαν αναλύθηκαν χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της διερευνητικής ανάλυσης παραγόντων (Exploratory Factor Analysis). Τα αποτελέσματα της ανάλυσης ανέδειξαν τόσο τη δομή των ερωτήσεων σε παράγοντες όσο και τις ερωτήσεις οι οποίες δεν προσφέρουν στη μέτρηση της διαχυτότητας. Συνεπώς, αυτές οι ερωτήσεις απορρίφθηκαν καταλήγοντας σε μια λίστα 18ερωτήσεων, η οποία θα χρησιμοποιηθεί στην επιβεβαιωτική έρευνα. Η επιβεβαιωτική έρευνα έχει το διττό στόχο να επικυρώσει τα αποτελέσματα της διερευνητικής έρευνας αλλά και να αξιολογήσει περαιτέρω τις μετρικές της διαχυτότητας. Συγκεκριμένα, μέσω της επιβεβαιωτικής ανάλυσης παραγόντων (Confirmatory Factor Analysis) οι παράγοντες που θα προκύψουν θα εξεταστούν ως προς την διαχωρίζων και συγκλίνων εγκυρότητα τους (discriminant and convergent validity). Επιπρόσθετα, η αξιοπιστία (reliability) των παραγόντων αναλύεται ξανά μέσω πολλαπλών μετρικών αυτή τη φορά. Για τη συλλογή των εμπειρικών δεδομένων που απαιτεί η επιβεβαιωτική έρευνα, διεξήχθη μια έρευνα πεδίου στην οποία συμμετείχαν 128 άτομα. Κατά τη διάρκεια της έρευνας οι συμμετέχοντες χρησιμοποίησαν το διάχυτο πληροφοριακό σύστημα το οποίο αναπτύχθηκε για τους σκοπούς της συγκεκριμένης έρευνας και στη συνέχεια συμπλήρωσαν το ερωτηματολόγιο της έρευνας το οποίο αποτελείτο από τις μετρικές της διαχυτότητας και ερωτήσεις που αφορούσαν παράγοντες αποδοχής. Τα αποτελέσματα της επιβεβαιωτικής ανάλυσης παραγόντων και της ανάλυσης αξιοπιστίας υποδεικνύουν τη χρήση 16 ερωτήσεων για τη μέτρηση της διαχυτότητας καθώς και στην ύπαρξη τριών παραγόντων στους οποίους κατηγοριοποιούνται οι ερωτήσεις. Συγκεκριμένα, οι εναπομείναντες ερωτήσεις παραγοντοποιούνται όπως είχε υποτεθεί δηλαδή υπό των τριών παραγόντων-διαστάσεων της διαχυτότητας, πανταχού παρουσία (ubiquity), διακριτικότητα (unobtrusiveness) και επίγνωση περιβάλλοντος (context awareness) (δες Πίνακα 3). Επιπρόσθετα, τα αποτελέσματα της ανάλυσης αξιοπιστίας και της ανάλυσης παραγοντικής εγκυρότητας επιβεβαιώνουν τα προαναφερθέντα και καθιστούν έγκυρες τις μετρικές της διαχυτότητας. Πέρα από τη επιβεβαιωτική ανάλυση παραγόντων προχωρήσαμε σε πολλαπλή ανάλυση διακύμανσης ώστε να αναδείξουμε τις σχέσεις αιτιότητας που υφίστανται μεταξύ της διαχυτότητας και των παραγόντων αποδοχής, ή σε στατιστικούς όρους τον έλεγχο της νομολογιακής εγκυρότητας (nomological validity) της διαχυτότητας. Οι παράγοντες αποδοχής που υιοθετήθηκαν για το σκοπό αυτό, και όπως προαναφέρθηκε συμπεριελήφθησαν στην έρευνα, προέρχονται από συναφή βιβλιογραφία και επιλέχθηκαν με βάση την εγκυρότητα και την αξιοπιστία τους. Ταυτόχρονα αντιπροσωπεύουν κάθε κατηγορία παραγόντων όπως αυτή ορίζεται στο πλαίσιο αποδοχής διάχυτων πληροφοριακών συστημάτων που διατυπώθηκε παραπάνω. Συγκεκριμένα υιοθετήθηκαν και προσαρμόστηκαν στα πλαίσια της έρευνας οι παράγοντες Προσδοκία Απόδοσης (Performance Expectancy),Προσδοκία Προσπάθειας (Effort Expectancy), Αντιληπτή Διασκέδαση (Perceived Enjoyment), Κοινωνική Επιρροή (Social Influence), Προσωπική Καινοτομικότητα (Personal Innovativeness), και Αντιληπτή Χρηματική Αξία (Perceived Monetary Value). Το ερευνητικό μοντέλο που απεικονίζεται στην Εικόνα 2 παρουσιάζει τις υποθέσεις μας σχετικά με την επιρροή της διαχυτότητας στους παράγοντες αποδοχής. Τα αποτελέσματα της πολλαπλής ανάλυσης παλινδρόμησης αναδεικνύουν τις συσχετίσεις που υπάρχουν μεταξύ της διαχυτότητας και των παραγόντων αποδοχής. Συγκεκριμένα, οι τρεις παράγοντες της διαχυτότητας επηρεάζουν άμεσα τους γνωστικούς και συναισθηματικούς παράγοντες που αντιπροσωπεύονται από τη Προσδοκία Απόδοσης (Performance Expectancy), τη Προσδοκία Προσπάθειας (Effort Expectancy), και την Αντιληπτή Διασκέδαση (Perceived Enjoyment). Αντιθέτως, οι παράγοντες διευκόλυνσης, μέσω της Αντιληπτής Χρηματικής Αξίας (Perceived Monetary Value), βρέθηκαν να μην επηρεάζονται από τη διαχυτότητα, ένα αποτέλεσμα ενάντια στις υποθέσεις μας. Επίσης, οι κοινωνικοί παράγοντες, που αντιπροσωπεύονται από τη Κοινωνική Επιρροή (Social Influence) και τη Προσωπική Καινοτομικότητα (Personal Innovativeness), βρέθηκαν να μηνέχουν σημαντική συσχέτιση με τη διαχυτότητα. όπως είχε σωστά υποτεθεί αρχικώς. Η Εικόνα3 συγκεντρώνει το νομολογιακό δίκτυο σχέσεων μεταξύ των παραγόντων διαχυτότητας και παραγόντων αποδοχής. Περαιτέρω, αναλύσαμε τα δεδομένα της έρευνας με σκοπό να εντοπίσουμε πιθανές ενδιάμεσες επιδράσεις (mediating effects). Σύμφωνα με τις υποθέσεις μας η διαχυτότητα θα επηρεάσει έμμεσα την εξαρτημένη μεταβλητή (Πρόθεση), μέσω ενδιάμεσων παραγόντων(Προσδοκία Απόδοσης , Προσδοκία Προσπάθειας, Αντιληπτή Διασκέδαση). Η ανάλυση ενδιάμεσων επιδράσεων (mediation analysis) αναδεικνύει την ύπαρξη τέτοιου είδους επιδράσεων όπως αυτές απεικονίζονται στην Εικόνα 4. Τέλος, εξετάσαμε το ερευνητικό μοντέλο στο σύνολο του εισάγοντας στην ανάλυση διακύμανσης όλους τους παράγοντες. Το αποτέλεσμα της ανάλυσης υποδεικνύει ότι η Πρόθεση Χρήσης του διάχυτου πληροφοριακού συστήματος προβλέπεται από την Κοινωνική Επιρροή, την Προσωπική Καινοτομικότητα, την Αντιληπτή Διασκέδαση, και Προσδοκία Προσπάθειας. Αντιθέτως η Προσδοκία Απόδοσης και η Αντιληπτή Χρηματική Αξία βρέθηκαν να μην επηρεάζουν την Πρόθεση Χρήσης. Η Εικόνα 5 παρουσιάζει τις άμεσες και τις έμμεσες επιρροές όλων των παραγόντων στην Πρόθεση Χρήσης. Συνολικά, η συγκεκριμένη έρευνα καταλήγει σε τρία αποτελέσματα με αξία για την επιστημονική κοινότητα. Αρχικά, συμβάλλει στην καταγραφή και στον ορισμό των τεχνολογικών παραγόντων των διάχυτων πληροφοριακών συστημάτων ενώ περαιτέρω προσφέρει με τη κατασκευή μιας έγκυρης κλίμακας για τη μέτρησή τους. Συνεπώς, η έρευνα μας προάγει την ακαδημαϊκή γνώση των διάχυτων πληροφοριακών συστημάτων οργανώνοντας την υπάρχουσα γνώση, σχετικά με τα τεχνολογικά χαρακτηριστικά τους, υπό τη σκέπη ενός εργαλείου μέτρησης (η κλίμακα της διαχυτότητας) που παρέχει έγκυρα ποσοτικά αποτελέσματα για περαιτέρω αξιοποίηση στις θεωρίες αποδοχής τεχνολογίας. Υπό αυτή τη μορφή, η έρευνά μας προετοιμάζει το έδαφος για μελλοντικές προσπάθειες που εντάσσονται στον ίδιο ερευνητικό χώρο ενημερώνοντας τους ερευνητές για τα τεχνολογικά χαρακτηριστικά των διάχυτων πληροφοριακών συστημάτων, ενώ ταυτόχρονα υποστηρίζει αντίστοιχες ερευνητικές προσπάθειες εξοπλίζοντας αυτές με μια κλίμακα μέτρησης που θα ενισχύσει τη γνώση τους πάνω στην αποδοχή των διάχυτων πληροφοριακών συστημάτων. Επιπρόσθετα, μια δεύτερη συνεισφορά της παρούσας έρευνας αφορά τον προσδιορισμό του νομολογιακού δικτύου της διαχυτότητας. Τα αποτελέσματα μας συνεισφέρουν στη βιβλιογραφία της αποδοχής των διάχυτων πληροφοριακών συστημάτων ενημερώνοντας πως η διαχυτότητα γίνεται αντιληπτή από τους χρήστες αυτών των συστημάτων και πως αυτή επηρεάζει την πρόθεσή τους να τα αποδεχτούν. Οι τρεις παράγοντες της διαχυτότητας μελετήθηκαν μαζί με βασικούς παράγοντες αποδοχής τεχνολογίας, σχηματίζοντας ένα εύρωστο ερευνητικό πλαίσιο, τα αποτελέσματα της οποίας υποστηρίζουν σχέσεις αιτιότητας μεταξύ της διαχυτότητας και παραγόντων χρήσης. Επιπρόσθετα, η ανάλυση και μελέτη προχώρησε ένα βήμα παραπέρα με στόχο τη συσχέτιση αυτών των σχέσεων με τη πρόθεση χρήσης, αποκαλύπτοντας μια ιεραρχία σχέσεων αιτιότητας η οποία υφίσταται στην αλυσίδα διαχυτότητα, παράγοντες αποδοχής και πρόθεση χρήσης. Επίσης, πρέπει να τονιστεί πως η συνεισφορά μας έχει εξεταστεί και εγκυροποιηθεί εμπειρικά, κάτι το οποίο λείπει από την υπάρχουσα βιβλιογραφία της αποδοχής των διάχυτων πληροφοριακών συστημάτων. Τέλος, η τρίτη συνεισφορά της παρούσας έρευνας αφορά την ερευνητική πρακτική. Οι ερευνητικές προσπάθειες που στοχεύουν στη μελέτη των σχέσεων των τεχνολογικών παραγόντων με τους παράγοντες αποδοχής, υπό το πρίσμα των θεωριών αποδοχής, θα αυξάνονται σε αριθμό καθώς η ερευνητική κοινότητα το κρίνει απαραίτητο. Είναι η πεποίθηση μας πως η έρευνά μας συνεισφέρει σε αυτή τη προσπάθεια υιοθετώντας και υλοποιώντας μια διαφορετική ερευνητική προσέγγιση, η οποία υποστηρίζεται από την έγκυρη μεθοδολογία της ανάπτυξης παραγόντων. Όπως ισχύει σε όλες τις ερευνητικές προσπάθειες έτσι και στην περίπτωσή μας υπάρχουν συγκεκριμένοι περιορισμοί τους οποίους οφείλουμε να επισημάνουμε. Ο πρώτος περιορισμός σχετίζεται άμεσα με το συστημικό περιβάλλον στον οποίο διεξήχθη η έρευνά μας. Τα δύο συστήματα τα οποία χρησιμοποιήθηκαν για τη διερευνητική και επιβεβαιωτική μελέτη περιορίζουν τη γενικευσιμότητα των αποτελεσμάτων εισάγοντας ένα συγκεκριμένο ποσοστό προκατάληψης. Ένας δεύτερος περιορισμός προκύπτει από το γεγονός ότι τα εμπειρικά δεδομένα συλλέχθηκαν μέσω ερευνών που διεξάγονται σε στιγμιότυπα και όχι σε μακροχρόνια βάση. Ο τρίτος περιορισμός της έρευνας οφείλεται στα χαρακτηριστικά και την ιδιομορφία του δείγματός μας. Αυτοί οι περιορισμοί εισάγουν ένα βαθμό αμφιβολίας σχετικά με το βαθμό στον οποίον τα αποτελέσματα μας είναι γενικεύσιμα και μπορούν να μεταφερθούν σε διαφορετικά διάχυτα πληροφοριακά συστήματα και πλαίσια χρήσης. Πάραυτα, ανοίγουν νέους ερευνητικούς ορίζοντες και προοπτικές για έρευνα τόσο σε θεωρητικό όσο και σε μεθοδολογικό επίπεδο, η οποία θα βοηθήσει στο να ξεπεραστούν οι περιορισμοί της παρούσας. Η παρούσα έρευνα συνεπάγεται μια σειρά από διαφορετικές ερευνητικές κατευθύνσεις, στοχεύοντας τόσο στη θεωρητική βάση της όσο και στο μεθοδολογικό προσανατολισμό της, ελπίζοντας με αυτό το τρόπο να παρακινήσει επιπρόσθετη έρευνα και μελέτη του φαινομένου. Καταρχάς θα ήταν ενδιαφέρον να επαναληφθεί η έρευνα σε ένα διαφορετικά πλαίσιο χρήσης με διαφορετικά διάχυτα συστήματα. Αυτή η προσέγγιση θα έδινε τη δυνατότητα να μελετηθεί η επίδραση της διαφορετικότητας του συστήματος και του πλαισίου χρήσης στην αποδοχή των διάχυτων πληροφοριακών συστημάτων. Επίσης, η υιοθέτηση μιας διαφορετικής ερευνητικής προσέγγισης, με αυτή που ακολουθήθηκε στην έρευνά μας, για την εξέταση των ίδιων ερευνητικών υποθέσεων σχετικά με την αποδοχή των διάχυτων πληροφοριακών συστημάτων θα είχε ενδιαφέροντα αποτελέσματα τα οποία θα εμπλούτιζαν επιπρόσθετα τη γνώση μας. Τέλος, μια ερευνητική κατεύθυνση θα μπορούσε να ασχοληθεί με την υιοθέτηση ενός διαφορετικού θεωρητικού υπόβαθρου, όπως αυτού της χρησικανότητας(usability) ή της έρευνας σχεδιασμού (design research), και να αξιοποιήσει τη χρήση της κλίμακας της διαχυτότητας σε ένα διαφορετικό ερευνητικό πλαίσιο.
|
|---|
Copyright © 2013 Βιβλιοθήκη Ο.Π.Α. Με την επιφύλαξη παντός δικαιώματος.